Av. Ahmet Kadir ALPARSLAN
KIDEM TAZMİNATI VE KIDEM TAZMİNATI TAVAN ÜCRETİ
Kıdem tazminatı nedir?
Kıdem tazminatı; işçiler için tanınmış bir hak olup kanunda gösterilen fesih hallerinde, en az bir yıllık kıdeme sahip işçiye veya işçinin ölümü halinde hak sahiplerine işveren tarafından kanun gereği ödenmesi gereken, miktarı işçinin kıdemine ve son brüt kazancına göre belirlenerek yapılan ödeme olarak tanımlanmaktadır.
Kıdem tazminatı hak edebilmenin şartları nelerdir?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2013 yılında hazırladığı raporda kıdem tazminatına hak kazanma koşulları sıralanmıştır. Buna göre; İşçinin en az 1 yıllık kıdeminin olması gerekmektedir. İş akdinin 4857 sayılı İş kanununda belirtilmiş olan haklı bir fesih ile sonlandırılmasıdır. Yine son olarak en önemli şart ise 4857 Sayılı İş Kanunu’na göre işçi sayılan meslek gruplarından olması gerekmektedir. İş Kanunu’nda yer alan 14. madde uyarınca iş ve meslek grupları içerisinde yer alan kişiler işçi olarak sayılmamakta olup bu kişilerce yapılan işler neticesiyle iş akdinin sonlanması durumunda kıdem tazminatına hak kazanamamaktadır.
Bu kişiler; Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışan kişiler, 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde çalışan kişiler, Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işlerde çalışan kişiler, Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde çalışan kişiler, Ev hizmetlerinde çalışanlar kişiler, Çıraklar, Sporcular, Rehabilite edilenler, Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu’nun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışan kişiler, olarak sıralayabiliriz.
KIDEM TAZMİNATINDA ÖZEL DURUMLAR: İşçi olarak nitelendirebildiğimiz kişiler için özel olarak belirtilen durumlarda istisnai olarak kıdem tazminatı alması mümkün hale getirilmiştir.. Bu özel durumlar şunlardır; Askerlik, evlilik, haklı nedenle iş akdini feshetme, sendika yöneticiliği, emeklilik, ölüm gibi durumlardır. İşçi mecburi olarak askerlik görevini yerine getirmek için askere gittiğinde kıdem tazminatını alabilmekte ve kadın işçiler ise evlendikleri tarihten itibaren 1 yıl içerisinde iş sözleşmelerini evliliği sebep göstererek fesih ettikleri durumlarda kıdem tazminatına hak kazanabilmektedirler. Bir diğer durum ise işçinin emekliliğe hak kazanmasıdır. İşçi yasal olarak emekliliğine hak kazandığı takdirde de kıdem tazminatını alabilir.
KIDEM TAZMİNATININ HESAPLANMASI: İş sözleşmesinin yürürlüğünden itibaren geçen her bir yıl için, işveren tarafından 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Tam yıldan artan süreler için oran üzerinden ödeme yapılarak kıdem ücreti tutarı belirlenmiş olmaktadır. Kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınan işçinin brüt ücretidir. Kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken en önemli husus ise işçinin tamamladığı her 1 yıl için ödenen kıdem tazminatında dikkate alınan tutar o yıl için belirlenmiş kıdem tazminatının tavanı ile sınırlıdır.
Kıdem tazminatında tavan ücret nedir?
Ödenecek kıdem tazminatlarında işçilerin çalıştığı dönemlerin uzun olması sebebiyle oluşacak rakamların çok yüksek rakamlar çıkması sebebiyle işvereni de korumak adına kıdem tazminatına tavan ücret sistemi getirilmiştir. Her yıl kıdem tazminatlarına tavan ücret belirlenmektedir. Kıdem tazminatının tavan ücreti; memurlara ödenen emekli ikramiyesine bağlı olarak değişkenlik gösterirken, en düşük kıdem tazminatı ise asgari ücrete göre artış göstermektedir. 2021 yılı için belirlenen asgari ücret ve memur ücretlerine göre kıdem tazminatının tavan ücreti de belirlenmiştir. 2021 yılı için kıdem tazminatının tavan ücreti 7.638,96 TL olarak belirlenmiş bulunmaktadır.
