Sera Yatırımcıları Ve Üreticileri Birliği Yönetim Kurulu Üyesi
Gaye Neslihan BUDAKLI
Bu dönemde en çok gündeme gelen domates fiyatlarının beklentinin çok üzerinde olması ve tüketicinin bu konudaki huzursuzluğu ön plana çıkmıştır. Ekonomik olarak incelediğimizde domateste ve diğer gıdalarda yapılan yanlış enflasyon hesaplamaları fiyat artışlarını tetiklemiştir. Peki enflasyon hesaplamaları neden yanlış yapılıyor?
Öncelikle domates doğada topraklı tarımla yetiştirildiğinde yazın hasat yapılan bir gıdadır. Sera teknolojisinin tarım dünyasına kazandırılmasıyla ve Türkiye dahil birçok ülkede büyük yatırımlarla tüketici kışın da domates satın alabilmektedir. Fakat burada değinmemiz gereken konu kışın pazarda satılan sera domatesinin fiyatlarının mevsiminde satılan domatese göre daha yüksek olmasıdır.
Çünkü sera domatesinin üretim maliyeti mevsimlik domatese göre daha fazladır. Bu yüzden kışın satılmaya başlanan sera domatesleri yüksek fiyattan tüketiciye sunulduğunda tüketici bunu enflasyon kaynaklı bir fiyat artışı olarak düşünmektedir.
Bu konuda enflasyon sepetlerini oluşturup aylık, yıllık bazda enflasyon hesaplamalarını yapan TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) fiyatı yüksek olan sera domatesini mevsimsel domates gibi değerlendirip enflasyon hesaplamalarını yaptığı için tüketici bu fiyat artışlarının enflasyon kaynaklı olduğunu düşünmektedir.
Oysaki enflasyon hesaplanırken oluşturulan enflasyon sepetinde sera domatesi ve mevsimsel domates fiyatları ayrı olarak değerlendirilmelidir. Yanlış sebep-sonuç ilişkisine sebebiyet vermek bu ekonomik çıkmazı daha da kötü noktalara sürüklemektedir.
Ayrıca dış ekonomik tehditler de bu durumdan faydalanıp buhran yaratmak için hükümetimize karşı haksızlık yapmaktadır. Yapılması gereken ve uygulanması gereken, enflasyon sepetinde sera domatesi ve mevsimlik domatesin ayrı fiyat kalemleri olarak değerlendirilip enflasyon hesaplamaları yapılmalıdır.
Bu fiyat kalemleri ayrı yansıtıldığı takdirde TÜFE (Tüketici Fiyatları Endeksi) ve ÜFE (Üretici Fiyatları Endeksi) değerleri ekonomik ve matematiksel anlamda daha tutarlı olacaktır. Bu fiyatlar ayrı yansıtılsa bile mutlaka enflasyonda %1-2 oynamalar olacaktır ama bugün yapılan yanlış enflasyon hesapları gibi piyasada büyük dengesizlikler oluşturmayacaktır.
Ayrıca doğru enflasyon hesabı tüketicinin de durumun farkına varmasını ve sera domatesinin lüks bir gıda olarak tüketilmesi gerektiğinin farkına varacaktır. Bu noktada öncelikle hükümetin gerekli adımları atıp doğru enflasyon sepetlerini oluşturarak enflasyonu hesaplaması gerekir. Buna ek olarak tüketicinin bu konuda doğru bilgilendirilmesi ve neden-sonuç ilişkisinin doğru kurulması gerekmektedir.
