İş sağlığı ve güvenliği (İSG), iş yerlerinde iş kazaları, yaralanma, hastalık ve olası can ve mal kayıplarının önlenmesini amaçlayan ve kapsamı uluslararası standartlar ve yasalarla belirlenen bir çalışma alanıdır. Tehlike tanımlama, risk değerlendirmesi, güvenlik eğitimi, tıbbi gözetim, acil durum eylem planı gibi birçok spesifik faaliyeti içerisinde barındırır. İSG çalışmaları, bir kuruluşun çalışan memnuniyetini sağlamaya yönelik çabalarının önemli bir parçasıdır. Çalışanlar iş yerinde kendilerini güvende ve sağlıklı hissettiklerinde, işlerinden tatmin olma olasılıkları daha yüksektir. Bunun en temel nedeni, yaralanma veya hastalanma risklerinin daha düşük olması ve güvenlikleri konusunda endişelenmeden işlerine odaklanmalarının daha kolay olmasıdır.
İSG çalışmalarının çalışan memnuniyetini artırmaya odaklanan birçok farklı yönü vardır. Doğru planlanmış bir İSG politikası ve özel olarak hazırlanmış İSG prosedürleri iş yerindeki tehlikeleri belirlemeye ve azaltmaya yardımcı olabilir. Bu da potansiyel tehlikelerin tanımlanmasını ve bu tehlikelerle ilişkili risklerin değerlendirilmesini içeren kapsamlı analizlerle mümkündür. Bu tehlikeler doğru tanımlandıktan sonra yaralanma ve hastalık riskini azaltmak için tamamen elimine edilebilir, risk düzeyi düşürülebilir veya kontrol altına alınabilir.
İSG çalışmaları çalışanların yeterli güvenlik eğitimleri almasını sağlar. Bu eğitimler, çalışanların yaptıkları işlerde maruz kaldıkları tehlikeleri ve bu tehlikelerden korunmak için izlemeleri gereken prosedürleri kapsamalıdır. Güvenlik eğitimleri, çalışanların iş yerinde güvende kalma becerilerini artırır ve bu sayede her bir çalışan kendisini güvende ve konforlu hissederler. Bu da bir çalışan için maaş, izin ve sosyal haklardan daha önemlidir ve uzun vadede yüksek bir motivasyon ve memnuniyet inşa eder.
İSG çalışmalarının en önemli çıktılarından biri iş yerlerinde bir güvenlik kültürü oluşturulmasını sağlamaktır. Bu da üst yönetimden başlayarak her seviyeden yönetici ve çalışana kadar kuruluştaki herkesin iş sağlığı ve güvenliğinin önemini kavramasıyla ve üzerine düşen görev ve sorumlulukları yerine getirmesiyle mümkündür. Güvenlik kültürü, çalışanların kendisine değer verildiğini ve saygı duyulduğunu hissettiği pozitif bir çalışma ortamı yaratır. Bu sayede iş tatmini ve memnuniyeti artar ve güvenlik endişelerinden dolayı işten ayrılmalar azalır.
İş sağlığı ve güvenliği denilince birçok insanın aklına büyük iş kazalarının ve can kayıplarının önlenmesi gelmektedir. Fakat İSG sadece bir kaza ve ölüm önleme süreci değil, aynı zamanda çalışanların çalışırken maruz kaldığı koşulları iyileştirme sürecidir. İş yerinde uygun ergonomik düzenlemeler, temiz hava kalitesi, gürültü kontrolü, aydınlatma şiddetinin ayarlanması vb. gibi çalışmalar çalışanların fiziksel sağlığını yakından ilgilendirdiğinden İSG bu konuları da kapsamaktadır. İş stresi yönetimi, çalışma saatlerinin düzenlenmesi gibi önlemleri de İSG kapsamında değerlendirebiliriz. Ayrıca, esnek çalışma düzenleri, molalar, tatil izinleri gibi uygulamalar, çalışanların iş ve özel yaşamları arasında denge kurmalarına olanak tanıdığından yine İSG disiplinin çalışma alanında yer almaktadır. Tüm bu konularda yapılacak doğru düzenlemeler çalışan memnuniyetinin sağlanması ve iş tatminin ve motivasyonunun artmasında kritik önem arz etmektedir.
İşverenler, İSG çalışmalarının sadece yasal bir yükümlülük olmadığının ve birçok faydasının yanı sıra çalışan memnuniyeti üzerinde de önemli etkilere sahip olduğunu unutmamalıdır. Bu bağlamda, İSG politikaları oluşturulurken ve prosedürler hazırlanırken şu noktaların önemli olduğunu belirtmekte fayda var:
Çalışanların katılımı: Çalışanlar, iş yerlerindeki tehlikelere en fazla aşina olan kişilerdir. İSG çalışmaları yapılırken onların girdi ve geri bildirimlerini almak son derece önemlidir. Bu sayede daha tutarlı, şeffaf ve sürdürülebilir İSG politikaları oluşturulabilir. Bu durum ayrıca çalışanların kendilerini değerli ve güvende hissetmelerini sağlar.
Doğru yöntemlerin kullanılması: İSG çalışmalarını yürütmek için herkese uyan tek bir yaklaşım yoktur. Farklı şirketler ve hatta şirketin içerisinde farklı birimler için ayrı ayrı politikalar ve prosedürler oluşturulması gerekebilir. Bunun için üst yönetim çalışanlarla bir araya gelmeli, bilgi toplamak için görüşmeler ve anketler gerçekleştirilmelidir.
Bulguların takibi: Hedef ve politikalar oluşturmak ve prosedürler hazırlamak İSG çalışmalarının sadece bir parçasıdır. Sürecin başarılı olması için bu çalışmaları gerçekleştirdikten sonra, bulgular takip edilmeli ve elde edilen verilere göre gerekli aksiyonlar alınmalı; gerekirse tüm İSG politikası gözden geçirilmelidir. Bu dinamik yaklaşım iş yerinin çalışanlar için güvenli kalmasını sağlamaya yardımcı olmakta ve çalışan memnuniyetinin artmasında önemli rol oynamaktadır.
